Памятка для арганізацый грамадзянскай супольнасці па ўдзеле ў працэсе УПА (UPR)

explainer
 

 

Што такое Універсальны перыядычны агляд (УПА / UPR)?

 

Універсальны перыядычны агляд — унікальны механізм Савета ААН па правах чалавека, які скіраваны на паляпшэнне сітуацыі з правамі чалавека ў кожнай з 193 дзяржаў-чальцоў ААН.

 

Раз на 4,5 года кожная краіна-чалец ААН праходзіць працэдуру Універсальнага перыядычнага агляду — свайго роду «экзамен», дзе дае справаздачу аб выкананні правоў чалавека. УПА абавязковы для ўсіх дзяржаў-чальцоў ААН, а не толькі для «троечнікаў» у галіне правоў чалавека. Гэты агляд арганізаваны паводле прынцыпу кансультацый роўных і ў большасці выпадкаў выглядае як абмен меркаваннямі і рэкамендацыямі паміж незалежнымі дзяржавамі.

 

Потым краіна, якая праходзіць працэдуру агляду, сама вызначае, якія з атрыманых рэкамендацый прыняць. Мяркуецца, што краіна прымае і выконвае рэкамендацыі добраахвотна, бо гэта палепшыць жыццё людзей. А паколькі агляд перыядычны (раз на 4,5 года), можна ацаніць, як краіна выканала рэкамендацыі.

 

Беларусь прайшла працэдуру УПА ў 2010, 2015 і 2020 гадах.

 

 

Ключавыя аспекты:

 

  • Сітуацыя з правамі чалавека ў кожнай дзяржаве пераглядаецца раз на 4,5 года. Адзін такі перыяд называецца цыклам УПА.
  • У працэсе агляду ўсе дзяржавы-чальцы ААН даюць рэкамендацыі дзяржаве, якая праходзіць агляд. У сярэднім кожная дзяржава атрымлівае каля 200 рэкамендацый за адзін агляд.
  • Рэкамендацыі УПА ахопліваюць усе аспекты правоў чалавека: эканамічныя, сацыяльныя, культурныя, палітычныя і грамадзянскія правы.

 

Працэс УПА ўключае тры этапы:

 

  1. Падрыхтоўка (прадстаўленне дакладаў аб выкананні папярэдніх рэкамендацый).
  2. Перыяд паміж аглядам і яго зацвярджэннем (дзяржава атрымлівае рэкамендацыі і вызначае пазіцыю).
  3. Рэалізацыя рэкамендацый (дзяржава і іншыя бакі працуюць над іх выкананнем).

 

Асноўныя дакументы для агляду:

 

  1. Нацыянальны даклад дзяржавы.
  2. Зводка інфармацыі ААН (уключае даныя ад органаў, спецпрацэдур і структур ААН).
  3. Рэзюмэ прадстаўленняў грамадзянскай супольнасці.

Даклады, на якіх базаваўся агляд Беларусі ў 2020 г., даступныя тут. Праваабаронцы падавалі кааліцыйны даклад і спіс прыярытэтных рэкамендацый.

 

 

 

Роля грамадзянскай супольнасці ў працэсе УПА

 

Арганізацыі грамадзянскай супольнасці (АГС) могуць уплываць на працэс:

  • Удзел у нацыянальных кансультацыях. Падчас падрыхтоўкі да агляду АГС дапамагаюць фарміраваць аб’ектыўную карціну.
  • Падача альтэрнатыўных дакладаў. АГС могуць апісваць выкананне рэкамендацый і актуальную сітуацыю.
  • Адвокацыя і прасоўванне тэмаў. АГС будуюць дыялог з дзяржавамі і дыпламатамі. Папярэднія даклады даступныя тут.
  • Удзел у працэсе агляду. АГС з акрэдытацыяй могуць назіраць за сесіямі і выступаць падчас абмеркавання выніковага дакладу.
  • Маніторынг выканання рэкамендацый.
  • Прамежкавыя даклады. Праз 2–2,5 года пасля агляду АГС могуць апублікаваць справаздачы. Прыклад: прамежкавы даклад 2023.

 

 

4-ы цыкл УПА для Беларусі: падрыхтоўка альтэрнатыўнага дакладу

 

У 2025 годзе завершыцца 3-ці цыкл УПА для Беларусі, краіна атрымае новыя рэкамендацыі і пачнецца 4-ы цыкл. Папярэднія вынікі — тут.

Да 7 красавіка 2025 г. АГС могуць падаць індывідуальныя і кааліцыйныя даклады.

 

 

Патрабаванні да дакладаў:

 

  • Аб’ём: індывідуальныя — 2815 слоў, кааліцыйныя — 5630.
  • Мова: толькі афіцыйныя мовы ААН.
  • Публічнасць: даклады не канфідэнцыйныя, публікуюцца на сайце.
  • Адпраўка: праз uprdoc.ohchr.org.
  • Змест: інфармацыя пра выкананне рэкамендацый, сітуацыю з правамі чалавека, асноўныя праблемы, рэкамендацыі, табліцы і дадаткі.
  • Фармат: Word, дадаткі — PDF.
  • Дадатковыя патрабаванні: назва і кантакты арганізацыі, кароткае апісанне дзейнасці, нумарацыя старонак, дадаткі загружаюцца асобна.
  • Дэдлайн: 7 красавіка 2025 г.

 

 

Карысныя спасылкі:

 
#Універсальны перыядычны агляд (UPR) #для ініцыятыў i АГС